Tìm hiểu về cây hương phụ (còn gọi là cỏ gấu, củ gấu, cỏ cú)

Hương phụ, còn gọi là cỏ gấu, là một loại cỏ sống lâu năm, cao 20- 60 cm, thân rễ phát triển thành củ, tùy theo đất rắn hay xốp củ phát triển to hay nhỏ, ở vùng bờ biển củ to dài còn gọi là hải hương phụ (hương phụ vùng biển). Lá nhỏ hẹp, ở giữa lưng có gân nổi lên. cứng và bóng. phần dưới lá ôm lấy thân cây. Vào tháng 6, trên ngọn cây có 3 đến 8 cụm hoa hình tán màu xám nâu, hoa lưỡng tính, 3 nhị dài chừng 2 mm, nhụy có đầu núm chia thành 2 nhánh như lông tơ. Quả 3 cạnh màu xám.

Phân bố, thu hái và chế biến:

Cỏ gấu mọc hoang ở khắp nơi trên đồng ruộng, ven đường. Tại ven biển, đất cát xốp củ to hơn, dễ đào hơn. Đối với nhà nông, đây là một loại cỏ rất khó tiêu diệt. Chỉ cần sót lại một mẩu thân rễ nhỏ cũng đủ phát triển.

Thu hoạch củ gấu hiện nay chi mới đưa vào nguồn mọc hoang thiên nhièn; không ai trồng. Có thể kết hợp với việc làm cỏ vườn. ruộng để thu hoạch hay có thể tổ chức thu hái riêng. Thường hay đào về mùa xuân, nhưng đào về mùa thu củ chắc và tốt hơn.

Sau khi đào toàn cây, người ta phơi cho khô, vun thành đống để đốt, lá và rễ con cháy hết, còn lại củ lấy riêng rửa sạch, phơi hay sấy khô. Khi dùng có thể dùng sống (nghĩa là củ chế biến như trên, dùng ngay), sắc hay ngâm rượu tán bột.

Hương phụ là một vị thuốc kinh nghiệm nhân dân. Tính chất của hương phụ trong các sách cổ: Vị cay, hơi đắng, ngọt, vào hai kinh can và tam tiêu. Có tác dụng lý khí, giải uất. điều kinh, chỉ thống (làm hết dau), chữa khí uất, ung thư, ngực bụng chướng đau.

Huơng phụ thường được dùng:

• Chữa kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh, viêm tử cung mãn tính, các bệnh phụ nữ trước và sau khi sinh nở.

• Chữa đau dạ dày do thần kinh, tiêu hóa kém, ăn không tiêu. chữa nôn mửa. đau bụng, đi ngoài. Ngày dùng 6 đến 12 gam dưới dạng thuốc sắc. thuốc bột hay thuốc viên hoặc rượu thuốc.

Đơn thuốc có hương phụ:

Cao hương ngải: Hương phụ, ngải cứu, ích mẫu, lá bạch đồng nữ mỗi thứ 1 g, thêm nước vào sắc kỹ, cô cạn còn 10 ml, thêm đường vào cho đủ ngọt. Đóng vào ống 10ml, hàn và hấp tiệt trùng (đun sôi và giữ sôi trong 1 giờ).Thuốc có thể bảo quản trong nhiều năm không hỏng.

Tác dụng: Chữa kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh, khó sinh nở, khí hư bạch đới. Ngày uống từ 3 đến 6 ống. Muốn cho kinh nguyệt đều uống đón kinh, 10 ngày trước ngày dự đoán có kinh, dùng trong 2 hay 3 tháng, có thể dùng lâu hơn.