Lúc nào cần cắt amidan và những lưu ý trước khi cắt

Cắt amidan được xem là việc rất bình thường, thậm chí nhiều người đã lạm dụng thủ thuật này. Do đó, chúng ta cần hết sức chú ý theo đúng ý kiến của bác sĩ (nhất là bác sĩ chuyên khoa về tai mũi họng) trước khi có ý định cắt amidan…

Amidan còn được gọi là hạch nhân hay thịt dư ở cổ họng, xuất hiện vào tháng thứ 3 của thời kỳ bào thai. Chúng phình to lên cho tới 14 – 15 tuổi rồi thoái hoá sau đó. Các amidan vòm miệng dự phần vào việc tạo ra vòng waldeyer gồm các sùi vòm họng (VA) phía trên cao. Các amidan vòm miệng nằm ngang trong ổ và một khối dạng bạch huyết bào của phần đáy lưỡi. Amidan vòm miệng có dạng hình trái xoan, thành cặp và đối xứng, nằm gọn trong miệng yết hầu. Các amidan nằm trên đường thâm nhập của các hạt nhỏ từ không khí và thức ăn, tạo miễn dịch hoặc gây dị ứng (tùy theo kích thước hạt).

Lúc nào cần cắt amidan?

Ở trẻ em, cần cắt khi bị bệnh nhiễm trùng amidan:

• Viêm họng cấp tính tái đi tái lại, đã được chữa trị bằng thuốc kháng sinh đều đặn nhưng vẫn không khỏi. Nhịp độ khoảng 3 cơn kịch phát viêm mỗi năm trong 3 năm liên tục, 5 cơn mỗi năm trong 2 năm hay 7 cơn trong 1 năm. Nên nhớ rằng việc cắt amidan không loại trừ nguy cơ có các cơn viêm hầu.

• Nhiễm liên cầu trùng Béta tan máu nhóm A (thấp khớp cấp tính có biến chứng đặc biệt ở tim, viêm thận, tiểu cầu cấp tính). Phải triệt tiêu các ổ liên cầu trùng kia ngay.

• Viêm sưng amidan gây khó hô hấp kèm theo xanh tím, nhịp tim nhanh, đổ mồ hôi, nghẹt mũi, tử vong.

Khi cắt amidan nên kèm theo giải quyết sùi vòm họng (VA).

Trong vài trường hợp, cần chẩn đoán kỹ lưỡng hơn:

• Bệnh nhiễm trùng amidan thứ phát gây khó chịu có kèm cơn sốt. Quyết định cắt amidan phải dựa vào hình dạng tại chỗ, có sự hiện diện các liên cầu trùng Béta tan huyết nhóm A. mà khi xét nghiệm, có bệnh hạch lớn.

• Sốt lâu do viêm amidan mạn tính hoặc sẽ hết sốt khi cắt xong amidan.

• Cắt amidan ở người dị ứng: Việc cắt amidan ở người mắc chứng hen sẽ khắc phục tốt tình trạng này.

Lưu ý: Nên tránh cắt amidan khi chưa tới 4 tuổi.

Ở người lớn, nên cắt amidan trong các trường hợp sau:

• Viêm họng tái phát.

• Sưng tấy quanh amidan ở người trẻ tuổi bị viêm hốc amidan mạn tính.

• Viêm mạn tính.

Trường hợp không được cắt bỏ amidan:

Có bệnh về máu: Trước khi cắt amidan, cần tiến hành xét nghiệm về máu để tìm hiểu tình hình đông máu và chảy máu ở cơ địa bệnh nhân, làm bilan thể trọng máu, khảo sát tính đông và chảy máu có tính cá nhân hoặc gia đình (di truyền).

Đối với những người chuyên nghiệp về giọng (ca sĩ, xướng ngôn viên…), việc cắt amidan phải được suy nghĩ thật chín chắn.

BS Phạm Khắc Trí