Cây ban – Một vị thuốc quý trong dân gian

Cây ban là một vị thuốc dùng trong dân gian, còn gọi là điền cơ vương, điền cơ hoàng, địa nhĩ thảo, dạ quang môn, nọc sởi, châm hương.

• Tên khoa học: Hypericum japonicum

• Thuộc họ Ban: Hypericaceae

Mô tả cây:

Ban là một loại cỏ nhỏ, thân nhỏ mang nhiều cành, cao chừng 10-20cm, thân nhẵn. Lá mọc đối, hình bầu dục, không cuống, trên phiến có những chấm nhỏ, soi lên sáng lại càng rõ. Phiến lá dài khoảng 7-10mm, rộng 3-5mm. Hoa nhỏ mọc màu vàng, mọc đơn độc ở kẽ lá, có cuống dài 4-5mm. Lá bắc và lá đài nhẵn. Quả nang hình trứng, dài 4mm, mở bằng 3 van dọc, thai tòa trắc mô ở cạnh các van. Hạt hình trụ, hơi thon có vạch dọc, dài chừng 1mm.

Phân bố, thu hái và chế biến:

Cây ban mọc hoang khắp nơi ở Việt Nam, hay gặp tại ruộng mạ, ruộng bỏ hoang, hơi ẩm, mùa xuân cây bắt đầu xuất hiện, mùa hạ nở hoa, sang thu đông lại lụi hết. Thường hái về dùng tươi, hái toàn cây cả rễ, có khi phơi hay sấy khô mà dùng, không phải chế biến gì thêm

Công dụng và liều dùng:

Cây ban có vị đắng, ngọt, tính bình, không độc, vào hai kinh: Can và tỳ

Có tác dụng thanh thấp nhiệt, tiêu thũng trướng, khứ tích tiêu thực (chữa tiêu hóa kém, đầy bụng). Dùng chữa cam tích, thấp nhiệt hoàng đản, dùng ngoài chữa rắn cắn, bị thương, sưng đau.

Thường thấy nhân dân dùng chữa những vết do đỉa cắn, sâu răng, hôi mồm, ho, sởi:

• Cách dùng: Nhổ một nắm cả thân, rễ, lá rửa sạch, sắc lấy nước (30-40g trong 100ml nước). Dùng nước này súc miệng thường xuyên chữa hôi miệng, sâu răng. Dùng ngoài không kể liều lượng

Đơn thuốc thường dùng có cây ban:

• Chữa rắn độc cắn: Giã nát cây ban, thêm ít băng phiến đắp lên vết rắn cắn đã được chích rộng ra.
• Chữa hoàng đản: Cây ban 40 hoặc 60g khô sắc uống.